Từ gà đồi Yên Thế đến sầu riêng Đam Rông, nhiều đặc sản địa phương đang gia nhập chuỗi thương mại điện tử, cho thấy chuyển đổi số đã trở thành hướng đi tất yếu của nông nghiệp Việt Nam.

Gà đồi, sầu riêng vào chuỗi thương mại số

Trong một phiên giao dịch thương mại điện tử do tỉnh Bắc Ninh vừa tổ chức hồi tháng 7/2025, sản phẩm gà đồi Yên Thế của HTX Nông nghiệp Xanh đã thu hút nhiều sự chú ý khi được giới thiệu với tem QR truy xuất nguồn gốc, đi kèm bản đồ số vùng chăn nuôi. 

Không còn cảnh phụ thuộc vào thương lái hay bán hàng theo kiểu truyền miệng, gà đồi đặc sản giờ đây có thể được khách hàng trong và ngoài tỉnh đặt mua trực tiếp thông qua sàn thương mại điện tử eComBacNinh – nền tảng thương mại điện tử của tỉnh.

"Chúng tôi từng chỉ quen bán cho thị trường quen biết, nhưng sau khi tham gia đào tạo và được hỗ trợ đưa sản phẩm lên sàn, mọi thứ đã thay đổi. Khách hàng bắt đầu đặt online, quét mã QR để biết gà được nuôi ở đâu, chăm sóc ra sao", anh Giáp Quý Cường, Giám đốc HTX chia sẻ.

Bắc Ninh hiện là một trong những địa phương tiên phong trong số hóa nông nghiệp với nhiều bước đi bài bản. Sở Nông nghiệp và Môi trường đã phối hợp triển khai xây dựng bản đồ vùng trồng, hệ thống mã số vùng sản xuất, tiêu chuẩn hóa dữ liệu OCOP và kết nối lên sàn thương mại điện tử địa phương. Tính đến nay, hàng chục mặt hàng nông sản đã được đưa lên sàn, từ vải thiều, gà đồi, đến rau củ vùng cao, với hàng nghìn đơn hàng được giao dịch thành công.

Song song với đó, các ứng dụng công nghệ như nhật ký điện tử, hệ thống cảnh báo thời tiết, drone giám sát dịch bệnh hay tưới nước tự động cũng đã được giới thiệu tới nông dân, hợp tác xã. Việc áp dụng công nghệ không chỉ giúp giảm chi phí, tiết kiệm công sức mà còn chuẩn hóa quy trình, hướng tới sản xuất nông nghiệp minh bạch và có thể truy xuất toàn diện.

Anh Giáp Quý Cường, Giám đốc HTX Nông nghiệp Xanh

Không chỉ Bắc Ninh, Lâm Đồng cũng đang nổi lên là địa phương có tốc độ chuyển đổi số nông nghiệp mạnh mẽ. Với thế mạnh trong sản xuất rau, hoa, cà phê và trái cây đặc sản, Lâm Đồng xác định kinh tế nông nghiệp số là trụ cột trong chiến lược phát triển đến năm 2030.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, địa phương hiện có khoảng 30 dịch vụ số đang được ứng dụng vào sản xuất nông nghiệp, bao gồm: bản đồ số vùng trồng, phần mềm quản lý sản xuất, truy xuất nguồn gốc điện tử, hệ thống dự báo thời tiết thông minh, sổ nhật ký điện tử và các nền tảng tư vấn trực tuyến cho nông dân. Trong đó, Đà Lạt, Đam Rông, Đức Trọng… đang đi đầu trong việc tích hợp công nghệ vào quy trình sản xuất và tiêu thụ.

Một ví dụ điển hình là sầu riêng Đam Rông, đặc sản vùng cao được sản xuất theo quy trình hữu cơ và có hệ thống mã số vùng trồng đạt chuẩn. Sản phẩm này đã được truy xuất điện tử đầy đủ, tích hợp lên các nền tảng bán hàng trực tuyến và đang chuẩn bị kết nối với các sàn thương mại điện tử xuyên biên giới thông qua chương trình phối hợp giữa tỉnh và các doanh nghiệp công nghệ.

Tỉnh cũng đang phát triển các mô hình như sản xuất cà phê sạch kết hợp với ứng dụng bản đồ phân tích dữ liệu khí hậu - đất đai, giúp người trồng đưa ra lịch canh tác phù hợp và giảm thiểu rủi ro do biến đổi khí hậu. Với sự tham gia tích cực của doanh nghiệp, HTX và người dân, các mô hình chuyển đổi số tại Lâm Đồng đang dần chứng minh hiệu quả khi nông sản của tỉnh tiếp cận được các thị trường khắt khe như EU, Hàn Quốc, Nhật Bản.

Tạo đà cho nông sản mở rộng chuỗi giá trị 

Từ những câu chuyện cụ thể ở Bắc Ninh, Lâm Đồng, có thể thấy chuyển đổi số không chỉ là một hướng đi tiềm năng mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết đối với doanh nghiệp nông nghiệp trong bối cảnh thị trường toàn cầu thay đổi nhanh chóng.

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đến năm 2024, mới chỉ 30% doanh nghiệp nông nghiệp tại Việt Nam ứng dụng một hoặc nhiều công nghệ số vào sản xuất, trong khi mục tiêu đề ra cho năm 2025 là 50%. Dù một số tập đoàn và HTX lớn đã tiên phong ứng dụng IoT, AI hay blockchain vào truy xuất nguồn gốc và quản lý chuỗi cung ứng, phần lớn doanh nghiệp nhỏ và người nông dân vẫn gặp khó khăn về vốn, kỹ năng và hạ tầng công nghệ.

ThS. Nguyễn Thị Hiền, giảng viên Trường Đại học Kinh tế Kỹ thuật Công nghiệp nhận định, chuyển đổi số mang lại nhiều lợi ích cho ngành nông nghiệp, không chỉ ở khâu sản xuất mà còn trong quản lý, kết nối thị trường và gia tăng giá trị. Tuy nhiên, tỷ lệ ứng dụng hiện nay vẫn còn thấp, nhất là ở các hợp tác xã nhỏ và hộ sản xuất lẻ.

Theo bà Hiền, việc ứng dụng các công nghệ như dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo và IoT đang giúp doanh nghiệp và nông dân chủ động hơn trong giám sát mùa vụ, phân tích thị trường và tối ưu hóa tài nguyên đầu vào. Đặc biệt, khoảng 10% doanh nghiệp xuất khẩu nông sản đã áp dụng blockchain để quản lý chuỗi cung ứng, nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của các thị trường khó tính.

Ứng dụng công nghệ thông minh trong sản xuất nông nghiệp ở Lâm Đồng.

Bên cạnh đó, hệ sinh thái hỗ trợ chuyển đổi số cho nông nghiệp cũng đang từng bước được hình thành. Một số chương trình phối hợp giữa các bộ, ngành, như các khóa đào tạo thực chiến về thương mại điện tử do Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) tổ chức tại Thái Nguyên, Trà Vinh, Bắc Giang... đã góp phần nâng cao kỹ năng bán hàng trực tuyến, quảng bá sản phẩm và xây dựng thương hiệu số cho hàng trăm hợp tác xã nông nghiệp. 

Các hoạt động này đang tạo ra sự lan tỏa thiết thực khi kết nối với các sàn thương mại điện tử trong nước và quốc tế, mở thêm đầu ra cho nông sản địa phương.

Tuy nhiên, bà Hiền lưu ý rằng để quá trình chuyển đổi số diễn ra sâu rộng, cần đồng bộ từ hạ tầng kỹ thuật đến thể chế, từ kỹ năng số cho lao động nông thôn đến tín dụng công nghệ cho doanh nghiệp nhỏ. “Chuyển đổi số cần là một cải cách tư duy trong tổ chức sản xuất và tiếp cận thị trường. Nếu làm đúng, nông nghiệp Việt sẽ đứng vào hàng ngũ quốc gia có chuỗi giá trị minh bạch và hiệu quả”, bà nhấn mạnh.

Nguồn: https://mae.gov.vn/nong-san-but-toc-chuyen-oi-so-tu-trang-trai-en-thi-truong-19101.htm